Diseccionar el miedo, politizar la rabia.
Documentales feministas españoles contra la cultura de la violación
DOI:
https://doi.org/10.25029/od.2023.372.23Palabras clave:
Feminismo, Documental, Cine español, Cultura de la violación, Solidaridad AfectivaResumen
Este artículo examina tres documentales feministas españoles que, insertos en actuales debates sociales y políticos, abordan la violencia sexual contra las mujeres: Nagore (Helena Taberna, 2010), Tódalas mulleres que coñezo (Xiana do Teixeiro, 2018) y La cosa vuestra (María Cañas, 2018). Se analizan las estrategias formales empleadas para deconstruir los mitos que sustentan la cultura de la violación y su impacto en la articulación del espacio público en clave de género. Igualmente, se reflexiona sobre cómo estas obras promueven una solidaridad afectiva para articular una política feminista colectiva.
Citas
Abrisketa, O. y G. Abrisketa, M. (2020). It’s Okay, Sister, Your Wolf-Pack Is Here”: Sisterhood as Public Feminism in Spain. Signs: Journal of Women in Culture and Society 45(4), 931-953. https://doi.org/10.1086/707801
Ana Palacios (2021, septiembre 27). Cuerpos que cuentan [Vídeo]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=P9imKBPU4V4
Alabao, N. (2022, abril 17). Volver a casa borracha y acompañada. Ctxt. https://ctxt.es/es/20220401/Firmas/39397/Nuria-Alabao-feminismo-sexualidad-beber-salir-violencia-machista.htm
Álvarez, M. (2022). Que nos devuelvan la belleza. Propuestas postpornográficas de María Cañas. Kamchatka. Revista de análisis cultural, 19, 47-69. https://doi.org/10.7203/KAM.19.20779
Campillo, I. (2019). ‘If we stop, the world stops’: the 2018 feminist strike in Spain. Social Movement Studies, 18(2), 252-258. https://doi.org/10.1080/14742837.2018.1556092
Barjola, N. (2018). Microfísica sexista del poder: El caso Alcàsser y la construcción del terror sexual. Virus.
Brownmiller, S. (1976). Against Our Will: Men, Women, and Rape. Bantam.
Buchwald, E., Fletcher, P. y Roth, M. (2005). Transforming a Rape Culture. Milkweed.
Cañas, M. (2018, octubre 22). Llega a Madrid la "videoguerrilla" de María Cañas ante la violencia contra mujeres y animales. El Diario. https://www.eldiario.es/caballodenietzsche/cosa-proyecto-maria-canas-violencia_132_1909818.html
Cuklanz, L. (2000). Rape in Prime Time: Television, Masculinity and Sexual Violence. University of Pennsylvania Press.
Dopico, M. (2018, abril 27). “A violencia cotiá no espazo público que todas sufrimos é continuada na narrativa do terror sexual”. Praza Pública. https://praza.gal/cultura/a-violencia-cotia-no-espazo-publico-que-todas-sufrimos-e-continuada-na-narrativa-do-terror-sexual
Fanghanel, A. (2019). Disrupting Rape Culture. Public space, sexuality and revolt. Bristol University Press.
Fernández Labayen, M. y Rodríguez Ortega, V. (2013). Piggin’ Out! Constructing Spanish Cultural History through Media Sampling. En D. Laderman y L. Westrup (Eds.). Sampling Media (pp. 91-105). Oxford University Press.
Freedman, E. B. (2013). Redefining Rape. Sexual Violence in the Era of Suffrage and Segregation. Harvard University Press.
Gabilondo, P. (2017, diciembre 3). En sanfermines de 2008 intentaron violar a mi hija y ella se resistió... Acabó asesinada. El Confidencial https://ctxt.es/es/20220401/Firmas/39397/Nuria-Alabao-feminismo-sexualidad-beber-salir-violencia-machista.htm
Gómez Nicolau, E., Medina-Vicent, M. y Gámez Fuentes, M.J. (2021). Expresar la rabia femenina. Las reivindicaciones feministas hoy. En E. Gómez Nicolau, M. Medina-Vicent y M. J. Gámez Fuentes (Eds.) Mujeres y resistencias en tiempos de Manada (pp. 9-22). Universitat Jaume I.
Hemmings, C. (2012). Affective Solidarity: Feminist reflexivity and political transformation. Feminist Theory 13(2), 147-161. https://doi.org/10.1177/1464700112442643
Herman, D. (1978). The rape culture. En J. Freeman (Ed.), Women: A feminist perspective (pp. 41–63). Mayfield.
Keller, J., Mendes, K y Ringrose, J. (2016). Speaking ‘unspeakable things:’ documenting digital feminist responses to rape culture. Journal of Gender Studies, 27(1), 22-36. https://doi.org/10.1080/09589236.2016.1211511
Kitzinger, J. (2009). Rape in the Media. En M. Horvath y J. Brown (Eds.) Rape: Challenging Contemporary Thinking (pp. 74-98). Willan Publishing.
LasTesis (2021). Quemar el miedo. Un manifiesto. Planeta Mexicana.
Ledo Andión, M. (2020). El cuerpo y la cámara. Cátedra.
Lesage, J. (1978). Disarming Film Rape. Jump Cut. A Review of Contemporary Media, 19, 14-16. Recuperado de https://www.ejumpcut.org/archive/onlinessays/JC19folder/RapeElam.html
Lesage, J. (1990). The Political Aesthetics of the Feminist Documentary Film. En P. Erens (Ed.). Issues in Feminist Film Criticism (pp. 222-237). Indiana University Press.
Lonsway, K. A. y Fitzgerald, L. F. (1994). Rape Myths. In Review. Psychology of Women Quarterly. 18(2), 133-164.
Martin, D & Shaw, D. (2021). Chilean and Transnational Performances of Disobedience. Las Thesis and the Phenomenon of ‘Un violador en tu camino’. Bulletin of Latin American Research, 40(5), 712–729, https://doi.org/10.1111/blar.13215
Mayer, S. (2011). Cambiar el mundo, film a film. En E. Oroz y S. Mayer (Eds). Lo personal es político: feminismo y documental (pp. 12-42) Gobierno de Navarra.
Medeak (2015, diciembre 14). ¿Ha cambiado el miedo de bando? MEDEAK. Transfeministak. https://medeak.wordpress.com/2015/12/14/ha-cambiado-el-miedo-de-bando/
Mendes, K. (2015). SlutWalk: Feminism, activism and media. Palgrave Macmillan.
Moreno, A. y Calvet, C. (2020). Fiestas, public space and rape culture. En L. Platt y R. Finkel (Eds.) Gendered Violence at International Festivals (pp. 24-37). Routledge.
Nichols, B. (2001), Introduction to Documentary. Indiana University Press.
Schmidt, H. (2004). Rape Myths. En M. D. Smith (Ed). Encyclopedia of Rape (pp. 191-193). Greenwood.
Segato, R. (2016). La guerra contra las mujeres. Traficantes de Sueños.
Smaill, B. (2010). The Documentary. Politics, Emotions, Culture. Palgrave Macmillan.
Oroz, E. (2013). Eat my meat! Inscripciones y reinscripciones de la feminidad en la obra de María Cañas, Arte y Políticas de Identidad, 8, 157-171.
Oroz, E. (2014). ¡(Se)villana, tuvo que ser! Algunos apuntes sobre el desmontaje de la identidad nacional en la práctica apropiacionista de María Cañas”. En V. Fernández (Ed.), Territorios y Fronteras: Emergencias y Urgencias en el cine documental español (pp. 64-75). Universidad del País Vasco.
Pérez Pereiro, M. (2019). Filmar a tribo. En M. Ledo (Coord.), A foresta e as árbores. Para unha historia do cinema en lingua galega (pp. 197- 221). Galaxia.
Phillips, N. D. (2018). Beyond Blurred Lines: Rape Culture in Popular Media. Rowman & Littlefield.
Projansky, S. (2001). Watching Rape: Film and Television in Postfeminist Culture. New York University Press.
Rusell, D. (2010). Rape in Art Cinema. Continuum.
Weinrichter, A. (2009). Metraje encontrado: la apropiación en el cine documental y experimental. Gobierno de Navarra.
Descargas
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licencia
Derechos de autor 2023 Elena Oroz

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución 4.0.
Obra Digital emplea una licencia Creative Commons 4.0 Internacional. Más información:
Derechos de autor de la revista
Creative Commons.org Licenses 4.0